Ի՞նչ կլինի Իրանի բանակցություններում հաջողության հասնելուց հետո

Հոդվածի առանցքում

• Իրանի միջուկային ծրագիրը կասեցնելու համաձայնության հավանականության աճին զուգահեռ ԱՄՆ, Իրանի և միջազգային առաջատար մյուս ուժերի բանակցողները որոշել են երկարաձգել բանակցությունները` հատելով իրենց իսկ սահմանած վերջնաժամկետը, որը լրացել է երեքշաբթի օրը: Բայց նույնիսկ եթե երկարաձգված բանակցություններն ավարտվեն հաջողությամբ, անհանգստացնող շատ հարցեր դեռ կմնան:
• Իրանը ցանկանում է ազատվել պատժամիջոցներից, որոնք խեղել են երկրի տնտեսությունը: Մյուս կողմից ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան, Չինաստանը, Գերմանիան և Ռուսաստանը փորձում են Իրանին հետ պահել միջուկային զենք ստանալու փորձերից: Բանակցողները ձգտում են հասնել համաձայնության այս պարզ փոխզիջման բանաձևով:
• Վերջնական համաձայնության հասնելու վերջնաժամկետը հունիսի վերջն է, բայց եթե նույնիսկ այդ ժամկետում հասցնել չհաջողվի, այն միևնույնն է պետք է սկսի կիրառվել: Դրա համար բանակցողներին պետք կգա քաղաքական գործիչների աջակցությունը: Իրանում դա նշանակում է հոգևոր առաջնորդի թույլտվությունը: ԱՄՆ-ում` առնվազն որոշակի աջակցություն Կոնգրեսում:
• Նախագահին պե՞տք է Կոնգրեսի հավանությունը: Ոչ: Նախագահ Օբաման ունի բավականաչափ հնարավորություն համաձայնությունը կյանքի կոչելու համար, քանի որ այն նման չէ պաշտոնական պայմանագրի: Սա ընդամենը քաղաքական հանձնառություն է, նախագահն ազատ կարող է այն ստորագրել առանց Սենատի համաձայնության:
• Բանակցությունների ընթացքում Իրանը հիմնականում ընդհատել էր իր միջուկային ծրագրի աշխատանքները: Բայց, եթե բանակցությունները տապալվեն, մենք կվերադառնանք հին պայմաններին, որտեղ Իրանը կշարունակի իր ուրանի հարստացման աշխատանքները, մինչդեռ ՄԱԿ-ն ու ԱՄՆ-ը կսահմանեն նոր պատժամիջոցներ:

Ուշադրությանն արժանի

• Ղազախստանում իշխանությունը սահմանափակում է պետական միջոցառումներին մեդիայի հասանելիությունը
• Փաշինյանը հույս ունի հաջողության հասնել Հայաստանի գազի գնի շուրջ բանակցություններում
• Ջորջ Քլունին խոստովանում է. «Կինս խելացի է»

Իրանի միջուկային ծրագիրը կասեցնելու համաձայնության հավանականության աճին զուգահեռ ԱՄՆ, Իրանի և միջազգային առաջատար մյուս ուժերի բանակցողները որոշել են երկարաձգել բանակցությունները` հատելով իրենց իսկ սահմանած վերջնաժամկետը, որը լրացել է երեքշաբթի օրը:

Բայց նույնիսկ եթե երկարաձգված բանակցություններն ավարտվեն հաջողությամբ, անհանգստացնող շատ հարցեր դեռ կմնան: Այս պահին կողմերը համաձայնեցրել են միայն ընդհանուր հարցերը, իսկ մանրուքները, որտեղ թաքնված է սատանան, թողել են հետագայի համար: Բանակցության սեղանից հեռու գտնվող ԱՄՆ Կոնգրեսը սպառնում է ցանկացած համաձայնության դեպքում ասել իր վերջնական խոսքը:

Վերջնաժամկետը կարևո՞ր էր

Առանձնապես ոչ: Մարտի 31-ը բանակցության վերջնաժամկետն էր, որը հաստատել էին հենց իրենք` բանակցողները, որ հանդիպումների ընթացքը ապահովագրեն շեղումներից: Բայց ժամանակի ընթացքում պարզվեց, որ որոշ հարցեր մնում են չկարգավորված, դրանց շուրջ քննարկումները որոշվեց շարունակել հաջորդ օրը: Բանակցային ընդհատումները շարունակվում են, Կոնգրեսն էլ սպառնում է նոր պատժամիջոցներ սամանել:

Ի՞նչ տեսք է ունենալու համաձայնագիրը

Իրանը ցանկանում է ազատվել պատժամիջոցներից, որոնք խեղել են երկրի տնտեսությունը: Մյուս կողմից ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան, Չինաստանը, Գերմանիան և Ռուսաստանը փորձում են Իրանին հետ պահել միջուկային զենք ստանալու փորձերից: Բանակցողները ձգտում են հասնել համաձայնության այս պարզ փոխզիջման բանաձևով: Եթե Թեհրանը հետ քաշվի միջուկային ծրագրից, ՄԱԿ-ը կդադարեցնի պատժամիջոցների կիրառումը:

Բանակցություններն ընթանում են մոտ 2 տարի և հայտնվել էին փակուղում առանցքային որոշ խնդիրների շուրջ:

ՄԱԿ-ը բոլոր պատժամիջոցները կչեղարկի՞, թե կկասեցնի, այնպես, որ ցանկացած պահի կարողանա վերականգնել դրանք, եթե Իրանը չկատարի պարտավորությունները: Որքա՞ն երկար կարող է Թեհրանի միջուկային ակտիվությունը սահմանափակվել, ե՞րբ կարիք կլինի վերանայել պայմանները (5 տարի, 10 տարի հետո, թե այսպես պետք է անվերջ մնա): Կարո՞ղ է Իրանը հսկողության տակ պահել միջուկային այն նյութերը, որոնք արդեն արտադրել է, թե պետք է դրանք ուղարկի այլ երկիր:

Ի՞նչ կլինի, եթե համաձայնությունը ձեռք բերվի

Այս դեպքում մենք կանցնենք բանակցության մյուս փուլին, որտեղ այս ներքին համաձայնությունը կստանա իր վերջնական տեսքը` ներառյալ կոնկրետ սպասումներն ու հարկադրանքի մանրակրկիտ կանոնները:

Վերջնական համաձայնության հասնելու վերջնաժամկետը հունիսի վերջն է, բայց եթե նույնիսկ այդ ժամկետում հասցնել չհաջողվի, այն միևնույնն է պետք է սկսի կիրառվել: Դրա համար բանակցողներին պետք կգա քաղաքական գործիչների աջակցությունը: Իրանում դա նշանակում է հոգևոր առաջնորդի թույլտվությունը: ԱՄՆ-ում` առնվազն որոշակի աջակցություն Կոնգրեսում:

Կոնգրեսը կարո՞ղ է արգելակել այս համաձայնությունը

Անկախ բանակցությունների ելքից, Կոնգրեսը կարող է օրենք ընդունել Իրանի պատժամիջոցները պահպանելու մասին: Տեսականորեն դա կպահանջի հազվագյուտ ջանքեր, երկկուսակցական համաձայնություն, քանի որ նման օրենքը, ամենայն հավանականությամբ, կբախվի նախագահական վետոյին:

Հանրապետական Սենատոր Բոբ Քորքերը այն առաջատար դեմքերից է, որը դեմ է միահեծան որոշումներին և հանդես է գալիս բոլոր համաձայնությունները Կոնգրեսին ներկայացնելու օգտին: Այս մասին համապատասխան օրենքը ստացել է 2 կուսակցությունների այնպիսի աջակցություն, որը հնարավոր է դարձնում նախագահի վետոյի շրջանցումը կամ նրա կողմից համաձայնագիրը կյանքի կոչելու գործում խոչընդոտների ստեղծումը:

Նախագահին պե՞տք է Կոնգրեսի հավանությունը

Ոչ: Նախագահ Օբաման ունի բավականաչափ հնարավորություն համաձայնությունը կյանքի կոչելու համար, քանի որ այն նման չէ պաշտոնական պայմանագրի: Սա ընդամենը քաղաքական հանձնառություն է, նախագահն ազատ կարող է այն ստորագրել առանց Սենատի համաձայնության:

Նախագահին պետք չէ նաև Կոնգրեսի օգնությունը պատժամիջոցները չեղարկելու գործում, քանի որ պատժամիջոցների մասին օրենքը նախագահին լիազորում է հրաժարվել դրանցից անհրաժեշտության դեպքում:

Ապագա նախագահը կարո՞ղ է հրաժարվել համաձայնությունից

Հնարավոր է, բայց դա բավականաչափ դժվար կլինի: Որպես համաձայնության մաս, ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը պետք է բանաձև ընդունի միջազգային պատժամիջոցները կասեցնելու մասին:

Եթե այդ համաձայնությունը անդամ երկրներին պարտադրի չեղարկել պատժամիջոցները, դա կվերաբերի նաև ԱՄՆ-ին: Բայց ավելի մեծ խնդիր կարող է առաջանալ կոնկրետ գործողությունների պահին: Եթե Իրանը սառեցնում է իր միջուկային գործունեությունը, համաձայնության չեղարկումը դժվար կլինի արդարացնել: Եթե Իրանը չի հետևում ստանձնած պարտավորություններին, նոր պատժամիջոցները, հավանաբար, կսահմանվեն այդ նույն համաձայնագրի շրջանակում:

Ի՞նչ կլինի, եթե բանակցությունները տապալվեն

Բանակցությունների ընթացքում Իրանը հիմնականում ընդհատել էր իր միջուկային ծրագրի աշխատանքները: Բայց, եթե բանակցությունները տապալվեն, մենք կվերադառնանք հին պայմաններին, որտեղ Իրանը կշարունակի իր ուրանի հարստացման աշխատանքները, մինչդեռ ՄԱԿ-ն ու ԱՄՆ-ը կսահմանեն նոր պատժամիջոցներ:

Եղել են Իրանի միջուկային ենթակառուցվածքները ռմբակոծելու կոչեր, դրանց մասին սկսեցին խոսել, երբ Իսրայելը 3 տասնամյակ առաջ հաջողությամբ հարձակվեց Իրաքի միջուկային համակարգի վրա: Առանց համաձայնության, նման կոչերը կուժգնանան: Ամեն դեպքում, Իրանի միջուկային ծրագիրը դժվար կլինի ոչնչացնել: Եվ կա ռիսկ, որ նման հարձակումները կհանգեցնեն պատասխան քայլերի, որոնք արդեն կունենան անկանխատեսելի հետևանքների իրենց շղթան:

Հոդվածի բնօրինակն՝ այստեղ