Ընդօրինակելով հայերի գիրքը

Հոդվածի առանցքում

• Ինձ մոտ կա մի փոքր գիրք, որը ես չեմ կարող կարդալ: Այն հայերեն է, և ես չեմ կարող նույնիսկ հասկանալ այդ գեղեցիկ, գրավիչ այբուբենը: Բայրոնը ավելի ճիշտ էր վարվել, երբ 1816 թվականին հայերեն լեզվի դասեր էր վերցրել այն վանքում, որտեղ տպագրվել է ինձ մոտ եղած գիրքը: Սա Սուրբ Ղազար կղզին է Վենետիկում՝ Սան Ջորջոյի և Լիդոյի միջև: Այն նվիրվել էր հայ հոգևորականներին 1717 թվականին:
• Սուրբ Ղազար կղզին է Վենետիկում՝ Սան Ջորջոյի և Լիդոյի միջև: Այն նվիրվել էր հայ հոգևորականներին 1717 թվականին: Այստեղ փոքր համայնք է հիմնադրել առաջին աբեղա Մխիթար Սեբաստացին, ում պատվին էլ հոգևորականները կոչվեցին Մխիթարյաններ:
• Մի քանի շաբաթ առաջ Մերձավոր Արևելքում քրիստոնյաների իրավիճակի վերաբերյալ ուշադրության մեծացման շրջանակում Ուելսի արքայազնը այցելել էր հայկական համայնքին Լոնդոնի Սբ. Եղիշե եկեղեցում: Նա նշեց անցյալ նոյեմբերին Սիրիայի Դեր Զորում հայկական եկեղեցու ավերման մասին (Ալ-Նուսրա ճակատի իսլամիստների կողմից): Այն կառուցվել էր որպես Թուրքիայից հազարավոր հայ փախստականների հուշակոթող, ովքեր մահացել են այնտեղ 20-րդ դարի երկրորդ տասնամյակում:
• Հայկական եկեղեցին բռնել է իր սեփական ուղին 451 թվականի Քաղկեդոնի ժողովից հետո, որը ուղղափառ և արևմտյան կաթոլիկների համար ընդունեց մոնոֆիզիտական մոտեցումը՝ ընդունելով Հիսուսի, թե՛ Աստվածային ևւ թե՛ մարդկային էությունը: Այն գործնականում կիրառելի չէ, և կաթոլիկ եկեղեցու ճանաչումը Սբ. Գրիգորնի և այլ հայ սրբերին, ցույց է տալիս համատեղ հավատքը:

Ուշադրությանն արժանի

• Հայերը հիշում են Ցեղասպանության զոհերին, նշում` վերածնունդը
• Թուրքիայի ծպտյալ հայերը ձգտում են վերադարձնել իրենց ջնջված ինքնությունը
• Ֆրանցիսկոս Պապի՝ ամուսնալուծության դիլեման

Ինձ մոտ կա մի փոքր գիրք, որը ես չեմ կարող կարդալ: Այն հայերեն է, և ես չեմ կարող նույնիսկ հասկանալ այդ գեղեցիկ, գրավիչ այբուբենը: Բայրոնը ավելի ճիշտ էր վարվել, երբ 1816 թվականին  հայերեն լեզվի դասեր էր վերցրել այն վանքում, որտեղ տպագրվել է ինձ մոտ եղած գիրքը:

Սա Սուրբ Ղազար կղզին է Վենետիկում՝ Սան Ջորջոյի և Լիդոյի միջև: Այն նվիրվել էր հայ հոգևորականներին 1717 թվականին: Այստեղ փոքր համայնք է հիմնադրել  առաջին աբեղա Մխիթար Սեբաստացին, ում պատվին էլ հոգևորականները կոչվեցին Մխիթարյաններ:

Վանքը պատկանել է հայ կաթոլիկներին, այլ կերպ ասած, այն հայերին, որոնք ճանաչել են Պապի գերակայությունը:

Հայերի մեծամասնությունը պատկանում է Հայ առաքելական եկեղեցուն: Հայերը սիրում են պատմել, որ իրենք եղել են առաջին երկիրն, որն ընդունել է քրիստոնեությունը 301 թվականին ի շնորհիվ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի: Հայաստանը, որի լեզուն հնդեվրոպական է, ունի հարուստ քաղաքակրթություն, սակայն ասել, որ նրանց պատմությունը վերջին դարերի ընթացքում եղել է դժվարին, նշանակում է ոչինչ չասել:

Ես մտածում էի հայերի մասին, երբ վերջերս ձմեռային արևոտ մի երեքշաբթի, հայտնվեցի Քենսինգտոնում հայկական սուրբ Սարգիս եկեղեցու մոտ, որի սպիտակ պորտլանդյան քարերը էկզոտիկ փայլ ունեին կարմիր քարե շինության ետնապատկերին: Այն կառուցվել է 1922 թվականին ի հիշատակ բարերար Գալուստ Գյուլբենկյանի ծնողների:

Մի քանի շաբաթ առաջ Մերձավոր Արևելքում քրիստոնյաների իրավիճակի վերաբերյալ ուշադրության մեծացման շրջանակում Ուելսի արքայազնը այցելել էր հայկական համայնքին Լոնդոնի Սբ. Եղիշե եկեղեցում: Նա նշեց անցյալ նոյեմբերին Սիրիայի Դեր Զորում հայկական եկեղեցու ավերման մասին (Ալ-Նուսրա ճակատի իսլամիստների կողմից): Այն կառուցվել էր որպես Թուրքիայից հազարավոր հայ փախստականների հուշակոթող, ովքեր մահացել են այնտեղ 20-րդ դարի երկրորդ տասնամյակում:

Այս ամենի մասին մտածելով՝ ես հայտնաբերեցի, որ Ֆրանցիսկոս Պապը անցյալ շաբաթ օրը մի մեծ հայ սուրբ Գրիգոր Նարեկացուն հռչակել է Եկեղեցու դոկտոր: Սա հազվագյուտ տիտղոս է, որը եկեղեցու պատմության ընթացքում տրվել է միայն 35 անձանց, այնպիսի մարդկանց ինչպիսիք են Սբ. Երեմը կամ Սբ. Աթանասիուսը:Սբ. Գրիգորը (950-1003) հոգևորական էր Վանա լճի մոտ ընկած Նարեկ վանքից, որը այժմ Թուրքիայում է:

Մի փոքր ավել քան 1000 տարի անց այդ գեղեցիկ հայկական ոճով մեծ վանքը ավերվել էր, իսկ այստեղ և դրա շուրջը ապրող հայերը սպանվել:

Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու լավագույն հայտնի աշխատանքը աղոթքի գիրքն է, որը նաև կոչվում է «Ողբ»«: Սրբի նպատակն էր, որպեսզի Աստծո ողորմությունը լինի մարդկության վրա:

Անցյալ տարի Հռոմի Պապ Ֆրանցիսկոսը հանդիպել է Հայ Առաքելական եկեղեցու կաթողիկոս Գարեգին Բ-ի հետ և խոսել է մարտիրոսության մասին որպես եկեղեցիների վերամիավորման միջոց: Նա ուրվագծել էր իր մտքերը՝ նշելով. «Որոշ երկրներում նրանք սպանում են քրիստոնյաներին խաչ կրելու կամ Աստվածաշունչ ունենալու համար: Եվ մինչև սպանելը նրանք չեն հարցնում, թե իրենք պատկանում են անգլիկանական, լյութերանական, կաթոլիկ թե ուղղափառ եկեղեցուն»:

Հայկական եկեղեցին բռնել է իր սեփական ուղին 451 թվականի Քաղկեդոնի ժողովից հետո, որը ուղղափառ և արևմտյան կաթոլիկների համար ընդունեց մոնոֆիզիտական մոտեցումը՝ ընդունելով Հիսուսի, թե՛ Աստվածային ևւ թե՛ մարդկային էությունը: Այն գործնականում կիրառելի չէ, և կաթոլիկ եկեղեցու ճանաչումը Սբ. Գրիգորնի և այլ հայ սրբերին, ցույց է տալիս համատեղ հավատքը: Նրա հռչակումը որպես դոկտոր ընդգծում է այդ միասնությունը: Այս մարդասպան ժամանակներում Արևելքի քրիստոնյաներին անհրաժեշտ է ոգու միասնություն:

Հոդվածի բնօրինակն՝ այստեղ