Ղազախստան. Տոկաևի հայտարարությունները խոշտանգումների վերաբերյալ կարող են ազդարարել քաղաքականության նոր ուղղություն

Հոդվածի առանցքում

• Ղազախստանի նախագահը խախտել է սովորակ լռությունը երկրի բանտերում խոշտանգումների վերաբերյալ, որին նախորդել էր տեսանյութերի արտահոսքը բանտարկյալների նկատմամբ վատ վերաբերմունքի մասին: Twitter- ի իր պաշտոնական էջում հուլիսի 31-ին Կասիմ-Յոմարտ Տոկաևը հայտարարել է, որ դատախազներին կարգադրել է խոշտանգումների վերաբերյալ մանրակրկիտ քննություն անցկացնել Ալմաթիի հյուսիսում գտնվող քրեակատարողական հիմնարկում, որտեղ ինչպես հաղորդվել է նկարահանվել է տեսանյութը:

Ուշադրությանն արժանի

• Ղազախստանը արգելում է ցուցարարներին հավաքվել. կայքերն անհասանելի են
• Ինչպես Արևմուտքը ձախողվեց` փորձելով խելքի բերել Ռուսաստանին
• Ադրբեջանում բանտարկված քաղակտիվիստը հացադուլ է սկսել

Մեկնաբանությունները արվել են բանտարկյալի նկատմամբ բռնության գործադրման մասին տեսանյութի ցուցադրումից հետո:

Ղազախստանի նախագահը խախտել է սովորակ լռությունը երկրի բանտերում խոշտանգումների վերաբերյալ, որին նախորդել էր տեսանյութերի արտահոսքը բանտարկյալների նկատմամբ վատ վերաբերմունքի մասին:

Twitter- ի իր պաշտոնական էջում հուլիսի 31-ին Կասիմ-Յոմարտ Տոկաևը հայտարարել է, որ դատախազներին կարգադրել է խոշտանգումների վերաբերյալ մանրակրկիտ քննություն անցկացնել Ալմաթիի հյուսիսում գտնվող քրեակատարողական հիմնարկում, որտեղ ինչպես հաղորդվել է նկարահանվել է տեսանյութը:

Նա գրել է, որ Զարեչնոյ գյուղի բանտում հինգ աշխատակից է ձերբակալվել, իսկ մի քանիսը ազատվել են աշխատանքից:

Ներքին գործերի նախարարությանը մեղադրանք է առաջադրել և  քրեակատարողական հիմնարկում արդիականացման աշխատանքներ ծավալել՝ «քաղաքացիական վերահսկողությունը ուժեղացնելու ու նման միջադեպերը կանխելու համար»:

Զարեչնոյի հաստատության դեպքերը միակը չեն:

Անցյալ տարվա օգոստոսին մի բանտարկյալ, որի կինը ենթադրում է, որ նա ենթարկվել է խոշտանգումների, մահացել է հիվանդանոցում մեկ օր առաջ, երբ նա պետք է ցուցմունք տար իր վնասվածքների մասին: Բանտարկյալները հայտնել են, որ տղամարդը վիրավորվել է « 30 սանտիմետր բարձրույունից» ընկնելու արդյունքում:

Մի քանի ամիս անց նույն գործի մասին ցուցմունք տված մի բանտարկյալ ինքնասպանություն գործեց:

Չնայած Ղազախստանի բանտերում համակարգային ֆիզիկական բռնության մասին մեղադրանքներն ու ապացույցները նորություն չեն, նախագահի մեկնաբանությունները աննախադեպ են:

Նախկին իրավապաշտպան և Vlast.kz լրատվական կայքի հիմնադիր Վյաչեսլավ Աբրամովը պնդում է, որ Տոկաևի գրառումը առաջին հիշատակումն է խոշտանգումների մասին, որոնք երբևէ արվել են Ղազախստանի պետության ղեկավարի կողմից:

Այս գնահատականը կիսում է Ղազախստանի մարդու իրավունքների և օրենքի գերակայության միջազգային բյուրոյի տնօրեն Եվգենի Ժովտիսը: Նա Eurasianet- ին ասաց, որ Տոկաևի նախորդի ՝ Նուրսուլթան Նազարբաևի օրոք, խոշտանգումների վերաբերյալ քննարկումներ չկային:

Սենատի ղեկավարի պաշտոնից Տոկաևը մարտ ամսին գլխավորեց երկիրը  Նազարբաևի անակնկալ հրաժարականից հետո, ով գրեթե երեք տասնամյակ ղեկավարում էր երկիրը: Հունիսին Տոկաևի ընտրություններում տարած հաղթանակը պաշտոնապես ձևակերպեց իր կարգավիճակը, չնայած քվեարկությունը ուղղորդվեց բողոքի ցույցերով, որոնք անսովոր են երկրի համար. Միաժամանակ ոստիկանությունը ցրեց բողոքի ցույցերը:

Չնայած նրան, որ Տոկաևը լայնորեն դիտվում է որպես Նազարբաևի ժառանգության հավատարիմ շարունակող՝ որոշ խոսակցություններ են շրջանառվում բարեփոխումների հնարավոր խորացման վերաբերյալ:

Նրանք, ովքեր ուշադիր հետևում են իրավիճակին, դեռևս անորոշության մեջ են: Հուլիսի 29-ին Նազարբաևի պաշտոնական կայքը, որը պահպանում է լայն լիազորություններ որպես ազգի առաջնորդ և Ազգային անվտանգության խորհրդի ղեկավար, հայտարարություն է տեղադրել Տոկաևի հետ հանդիպման մասին, որում քննարկվել է «սոցիալական և քաղաքական իրավիճակը … և քաղաքացիական հասարակության զարգացումը»:

Քաղաքական մեկնաբան Դոսիմ Սաթպաևը ենթադրել է, որ Տոկաևը կցանկանա հետևել իր Ուզբեկստանի գործընկերոջ  Շավկաթ Միրզիյևի օրինակին: Ունենալով ամուր և անսասան ուժային լծակներ՝ Միրզիյևը մեծ գովասանք է արժանացել նախորդ նախորդ նախագահի ժառանգության դեմ պայքարելու համար: Ուզբեկստանի առաջնորդը վաստակեց գովասանքի խոսքեր  ինչպես երկրի ներսում, այնպես էլ միջազգային մակարդակում՝ ընդունելով համակարգի ներսում խոշտանգումների փաստը և խոստանալով վերացնել դրանք:

Բայց Տոկաևի մանևրելու տարածքը սահմանափակ է այնքան ժամանակ, քանի դեռ «երկրորդ նախագահը գտնվում է առաջինի խիստ հսկողության տակ», – գրել է Սաթպաևը Facebook- ում:

Հոդվածի բնօրինակն՝ այստեղ