Էրդողանը մտածում է Ստամբուլի Այա Սոֆիան վերանվանել մզկիթ

Հոդվածի առանցքում

• Այա Սոֆիա թանգարանը նորից մզկիթի վերածելու կոչերը հակասություններ են առաջացրել և բարկացրել քրիստոնյաներին: Կիրակի հեռուստատեսային հարցազրույցի ժամանակ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն առաջարկել է վերանվանել պատմական շենքը, ասելով.«Զբոսաշրջիկները գալիս են Կապույտ մզկիթ, նրանք ինչ-որ բան վճարու՞մ են...  մենք էլ նույնը Այա Սոֆիայի դեպքում կանենք»:Հարցին, թե արդյոք կվերացվի քաղաքի տեսարժան վայր մուտքի վճարը, նա պատասխանել է. «Դա հնարավոր չէ... բայց մենք այն կարող ենք վերացնել, եթե Այա Սոֆիան կոչվի մզկիթ, ոչ թե թանգարան»:

Ուշադրությանն արժանի

• Հասան Ռոհանիի վիճելի ելույթը ՄԱԿ-ում
• Ինչքանո ՞վ են Հայաստանն ու Ադրբեջանը պատրաստ խաղաղության
• Թուրքիա և Վենեսուելա. Նոր դաշնակցության սկի ՞զբ

 

Ստամբուլի նախկին եկեղեցին ու մզկիթը հաճախ է քրիստոնյաների և մահմեդականների միջև լարվածության պատճառ դարձել:

Այա Սոֆիա թանգարանը նորից մզկիթի վերածելու կոչերը հակասություններ են առաջացրել և բարկացրել քրիստոնյաներին:

Կիրակի հեռուստատեսային հարցազրույցի ժամանակ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն առաջարկել է վերանվանել պատմական շենքը, ասելով.«Զբոսաշրջիկները գալիս են Կապույտ մզկիթ, նրանք ինչ-որ բան վճարու՞մ են…  մենք էլ նույնը Այա Սոֆիայի դեպքում կանենք»:

Հարցին, թե արդյոք կվերացվի քաղաքի տեսարժան վայր մուտքի վճարը, նա պատասխանել է. «Դա հնարավոր չէ… բայց մենք այն կարող ենք վերացնել, եթե Այա Սոֆիան կոչվի մզկիթ, ոչ թե թանգարան»:

Իր գեղեցկությամբ ու ընդգրկունությամբ հայտնի թանգարանը գրեթե 90 տարի բոլոր կրոնների հավատացյալներին խորհելու, մտածելու կամ պարզապես ճարտարապետությունը վայելելու հնարավորություն է տվել:

Նախկին եկեղեցին ու մզկիթը, այժմ թանգարանը հաճախ է լարվածություն առաջացնում քրիստոնյաների ու մահմեդականների միջև այնտեղ իրականացվող իսլամական գործունեության պատճառով, ինչպես նաև քաղաքականացվում է պատմական հակառակորդների՝ Թուրքիայի ու Հունաստանի, համապատասխանաբար մահմեդականների ու քրիստոնյաների կողմից:

Հունաստանը բազմիցս իր անհանգստությունն է հայտնել թանգարանի կարգավիճակը փոխելու առթիվ:

Հունաստանի վարչապետ Ալեքսիս Ցիպրասը փետրվարին այցելեց Այա Սոֆիա: «Դուք այստեղ կարող եք զգալ պատմության բեռը»,- ասել է նա AFP-ին:

Նախագահ Էրդողանը, որը մասնակցում է մարտի 31-ին կայանալիք տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների քարոզարշավին, ընտրողներին գրավելու համար հաճախ է վիճելի շենքն օգտագործում նախընտրական պայքարում: Նա հարցը նորից բարձրացրեց մարտի 15-ին Նոր Զելանդիայի Կրայսթչերչի երկու մզկիթներում տեղի ունեցած կրակոցներից հետո, որոնց ժամանակ 50 մարդ զոհվեց:

Իր ելույթում նա դատապարտեց գրոհայինի գրառումի այն հատվածը, որտեղ նշված էր, որ Այա Սոֆիան պետք է ազատագրվի մինարեթներից:

Այա Սոֆիան(Սուրբ Սոֆիան) առաջին անգամ որպես եկեղեցի է կառուցվել վեցերորդ դարում Բյուզանդական կայսրության ժամանակ, որպես մայրաքաղաք Կոստանդնուպոլսի,  այսօրվա Ստամբուլի, գլխավոր մասը:

1453 թվականին, երբ օսմանյան մահմեդականները գրավեցին Կոստանդնուպոլիսը, այն վերածվեց մզկիթի մինչև 1930-ականները, երբ Մուսթաֆա Քեմալ Աթաթուրքի գլխավորությամբ նոր հետօսմանյան Թուրքիայի իշխանության իրականացրած բարեփոխումների արդյունքում դարձավ աշխարհիկ թանգարան: Աթաթուրքը Թուրքիայի հանրապետության հիմնադիրն էր:

Էրդողանի ԱԶԿ-ի իշխանության գալու պահից, աշխարհիկության քննադատներն ու ջատագովները մտավախություն ունեն, որ կառավարությունը թաքուն փայփայում է է Այա Սոֆիան մզկիթի վերափոխելու մտադրությունը:

Սակայն Թուրքիայի գերագույն դատարանն անցյալ տարվա սեպտեմբերին մերժեց կազմակերպության պահանջը, որ Այա Սոֆիան  բացվի մահմեդական աղոթողների համար:

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության հովանու ներքո գտնվող թանգարանն ամեն տարի ընդունում է միլիոնավոր այցելուների:

Հոդվածի բնօրինակն՝ այստեղ