Հայաստանը հարգանքի տուրք է մատուցում հին ռեժիմի զոհերին

Հոդվածի առանցքում

• Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորած երթի մասնակիցները սկսեցին Երևանի Ազատության հրապարակից, որտեղ անցկացվում էին 2008-ի ցույցերը և որտեղ առաջին անգամ անվտանգության ուժերը հարձակվեցին ցուցարարների վրա, մինչև Ալեքսանդր Մյասնիկյանի հրապարակ, որտեղ էլ իրականացվեցին ամենադաժան բռնությունները: Մասնակիցները տուժածների հիշատակի համար մոմեր, ծաղիկներ և պաստառներ էին բերել, ոմանք էլ հավաքվեցին փոքր խմբերով՝ քննարկելու իրադարձություններն ու դրանց հետևանքները:

Ուշադրությանն արժանի

• Բունդեսթագի ընդունած բանաձևը կարող է տորպեդահարել ռազմական ոլորտում թուրք-գերմանական համագործակցությունը
• Ադրբեջանը և Բելառուսը համաձայնագիր են ստորագրել «Հյուսիս-Հարավ» նախագծի վերաբերյալ
• Համաշխարհային մամուլը Գյումրիի ոճրագործության և դրան հաջորդած իրադարձությունների մասին

 

Հայաստանի անկախության պատմության ամենադաժան քաղաքական բռնությունների 11-րդ տարելիցի օրը շատերը հուսով են , որ նոր կառավարությունը կվերականգնի արդարությունը:

Մարտի մեկին հազարավոր մարդիկ էին հավաքվել Երևանի կենտրոնում՝ նշելու 2008 թ.-ի քաղաքական բողոքի ցույցերը բռնի ուժով դադարեցնելու տարելիցը: Մարտի 1-ը հայտնի է որպես Հայաստանի վերջին շրջանի պատմության ամենամռայլ օրերից մեկը և այն գտնվում է նոր կառավարության ուշադրության կենտրոնում, որը ջանում է բացահայտել նախորդների հանցագործությունները:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորած երթի մասնակիցները սկսեցին Երևանի Ազատության հրապարակից, որտեղ անցկացվում էին 2008-ի ցույցերը և որտեղ առաջին անգամ անվտանգության ուժերը հարձակվեցին ցուցարարների վրա, մինչև Ալեքսանդր Մյասնիկյանի հրապարակ, որտեղ էլ իրականացվեցին ամենադաժան բռնությունները: Մասնակիցները տուժածների հիշատակի համար մոմեր, ծաղիկներ և պաստառներ էին բերել, ոմանք էլ հավաքվեցին փոքր խմբերով՝ քննարկելու իրադարձություններն ու դրանց հետևանքները:

«Հիմա մենք զգում ենք, որ արդարությունը տեղից շարժվում է», – ասաց 50-ամյա Մինաս Գևորգյանը: «Մենք միշտ եկել ենք այստեղ հարգելու նրանց հիշատակը, բայց մինչ օրս շատ մարդիկ էին վախենում դա անել: Այն ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանն էլ էր այստեղ: Այնպես որ, նա արդարություն կհաստատի»:

Մինչ Գևորգյանը խոսում էր, նույն տարիքի մեկ ուրիշը՝ Խաչիկ Գասպարյանը, միջամտեց խուսակցությանը: «Այսօր մենք տեսնում ենք, որ այստեղ են գալիս և ծաղիկներ են բերում մարդիկ, որոնք քննադատում էին մեզ», – ասաց նա: «Նրանց համար ներում չպետք է լինի: Նիկոլը պետք է նրանց բոլորին դուրս նետի»:

ՀՀ կառավարությունն առաջին անգամ էր պաշտոնապես նշում մարտի 1-ի իրադարձությունը և շատ հայեր երախտապարտ են, որ պետությունը վերջապես սկսում է հաշվի առնել 11 տարի առաջ տեղի ունեցածը:

«Վաղը, մարտի 1-ին, Երևանի փողոցները կդղրդան Հայաստանի հպարտ քաղաքացիների ձայներից», – գրում է ֆեյսբուքյան օգտատեր Արտակ Հարությունյանը: Իրադարձության նախորդ օրը նա գրել էր. «Վաղը մենք պետք է ցույց տանք, որ չենք ընդունում նախկին իշխանությունների տարածած ստերը […] վաղը մենք պետք է պահանջենք բացահայտել մարտի 1-ի հանցագործությունները»:

Փաշինյանի քաղաքական կարիերան սերտորեն կապված է մարտի 1-ի իրադարձությունների հետ: Հայաստանում նրան առաջին անգամ ճանաչեցին Սերժ Սարգսյանին իշխանության բերած կեղծ ընտրությունների դեմ ցույցերին աջակցելու հարցով: Ոստիկանությունն ու զինվորականները ցրեցին 9 օր շարունակվող խաղաղ ցույցերը, իսկ բռնության ժամանակ10 մարդ զոհվեց: Հետագայում ձերբակալվեց ավելի քան 100 ընդդիմադիր ակտիվիստ, այդ թվում Փաշինյանը: Փաշինյանը գրեթե երկու տարի բանտ նստեց «զանգվածային անկարգություններ կազմակերպելու» մեղադրանքով:

Որպես վարչապետ, Փաշինյանն առաջնահերթ համարեց մարտի 1-ի զոհերի հարցով արդարադատության վերականգնումը: Իր հսկողության ներքո դատախազները գործ են հարուցել մի շարք բարձրաստիճան պաշտոնյաների, այդ թվում `նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի (որը ներկայումս բանտում է և սպասում է «Սահմանադրական կարգը » խախտելու մեղադրանքով դատին), նախկին պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանի, Ազգային անվտանգության խորհրդի նախկին քարտուղար Արմեն Գևորգյանի և Երևանի զինվորական կայազորի նախկին ղեկավար Յուրի Խաչատուրովի նկատմամբ:

Երթը կազմակերպելուց բացի, Փաշինյանի «Իմ քայլը» կոալիցիայից օրենսդիրները մշակել են մի օրենք, որը կապահովի փոխհատուցում զոհերին: Գիտության և կրթության նախարարն ասել է, որ դպրոցական դասագրքերը պետք է վերանայվեն, հատկապես մարտի 1-ի նկարագրության մեջ տեղ գտած «խեղաթյուրումները»:

Երթից առաջ Փաշինյանը հեռուստատեսային ելույթ ունեցավ, որտեղ նա «պետության անունից» ներողություն  խնդրեց 11 տարի առաջ կատարված սպանությունների համար: «Հայաստանում բռնության միջոցով խնդիրներ լուծելու ժամանակաշրջանը փակ է», – ասաց նա: «Մեր համատեղ առաքելությունն է Հայաստանը դարձնել իրավունքի և արդարության, ճշմարտության ու արժեքների երկիր, և մենք չենք շեղվի այս առաքելությունից»:

Հաշվի առնելով այդ պատմության հետ Փաշինյանի անձնական կապը, շատ հայեր քննադատում են նրան, համարելով, որ նա քաղաքականացնում է այդ իրադարձությունը:

«Ես անձամբ կարծում եմ, որ կարիք չկա այդ օրը վերածել իշխանության կամ շոուի ցուցադրության», – «Ազատություն» ռադիոկայանին ասել է «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության խորհրդարանի անդամ Գևորգ Գորգիսյանը: «Բայց մարտի 1-ի զոհերին միշտ պետք է հիշել, քանի դեռ մեղավորները մնում են անպատիժ», ավելացրել է նա: Ի վերջո, խորհրդարանի երկու ընդդիմադիր կուսակցությունների ներկայացուցիչները մասնակցեցին երթին:

Կովկասի ինստիտուտի երևանյան կենտրոնի տնօրեն, քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանի խոսքով երթը սիմվոլիզմին ապավինած  նոր կառավարության քաղաքականության մի մասնիկն է:

«Փաշինյանը և նրան շրջապատող մարդիկ գալիս են սոցիալական լրատվամիջոցներից, բողոքների ցույցերից և այս նոր իրավիճակում, երբ նրանք պետք է որ բյուրոկրատներ լինեն, փորձում են մնալ« խարիզմատիկ », ապացուցել իրենց օրինականությունը տարբեր խորհրդանիշներով, – ասում է Իսկանդարյանը Eurasianet- ին: «Մարտի 1-ը խորհրդանիշ է»:

Երթի մասնակիցներից մեկը, Անի Մարգարյանը, 2008-ին ութ տարեկան էր: Նա հիշեց իր ընտանիքին, որը չգիտեր, թե ինչ է տեղի ունենում, քանի որ ԶԼՄ-ները գրաքննության էին ենթարկվել իրադարձություններից հետո: «Ես այստեղ չեմ, որովհետև վարչապետը կոչ է արել մասնակցել երթին, ես այստեղ եմ, որովհետև այդ իրադարձություններն իրենց ազդեցությունն ունեցան մեր կյանքի վրա», – ասաց նա: «2008 թվականից հետո ինչ-որ բան փոխվեց, և այդ 10 մարդու մահը դարձավ ճանապարհ դեպի ազատություն, ինչը մենք հիմա ունենք: Տարբերությունն այն է, որ այս տարի մենք այն հիշում ենք ոչ թե որպես կորստի, այլ որպես մեր պայքարի ու հաղթանակի  օր»:

Հոդվածի բնօրինակն՝ այստեղ